در سال‌های اخیر، پژوهش‌ها نشان داده‌اند که کیفیت رژیم غذایی تنها به نوع و میزان غذا محدود نمی‌شود؛ زمان غذا خوردن نیز نقش مهمی در سلامت ایفا می‌کند. 

این حوزه با نام «تغذیه وابسته به زمان» یا Chrono-nutrition شناخته می‌شود و بررسی می‌کند که چگونه هماهنگی یا ناهماهنگی میان تغذیه و ساعت زیستی بدن می‌تواند بر وزن و سلامت متابولیک اثر بگذارد. طبق مطالعات، مصرف کالری بیشتر در ساعات ابتدایی روز، یعنی صبح و ظهر، نه تنها به تنظیم وزن کمک می‌کند بلکه توانایی بدن را در پردازش قند و انرژی بهبود می‌بخشد.

ملاتونین، هورمونی است که هنگام تاریکی شب ترشح می‌شود و بدن را برای خواب و استراحت آماده می‌سازد. تحقیقات نشان می‌دهد زمانی که سطح ملاتونین در بدن بالا می‌رود، ترشح انسولین کاهش پیدا می‌کند. به زبان ساده، بدن در این ساعات توانایی کمتری برای مدیریت قند خون دارد.

پژوهش‌ها نشان می‌دهد که ترشح انسولین در بدن نیز از یک ریتم شبانه‌روزی پیروی می‌کند؛ به‌طور طبیعی در ساعات صبح و بعدازظهر در بالاترین سطح خود قرار دارد.

این موضوع بدان معناست که بدن ما در ابتدای روز توانایی بیشتری برای مدیریت قند حاصل از هضم غذا دارد. در مقابل، زمانی که به شب نزدیک می‌شویم و بدن آماده استراحت می‌شود، مصرف وعده‌های سنگین می‌تواند فشار بیشتری بر متابولیسم وارد کرده و حتی خطر ابتلا به بیماری‌های مزمن مانند دیابت را افزایش دهد.

به همین دلیل، حذف صبحانه یا انتقال بخش عمده کالری به ساعات پایانی روز، زمینه را برای ذخیره بیشتر چربی فراهم می‌کند و عادت به میان‌وعده‌های دیرهنگام پس از شام نیز با افزایش وزن و تجمع چربی ارتباط مستقیم دارد.

در نهایت می‌توان گفت که توجه به زمان غذا خوردن به اندازه‌ی مقدار و محتوای غذا اهمیت دارد. رعایت این هماهنگی میان تغذیه و ساعت زیستی می‌تواند عاملی ساده اما مؤثر در بهبود سلامت عمومی و پیشگیری از بیماری‌های متابولیک باشد./ف.نوروزی فرد

«راضیه سادات طبائی فرد»، کارشناس ارشد علوم تغذیه دانشکده تغذیه و علوم غذایی،دانشگاه علوم پزشکی شیراز